1. Giới thiệu trang phục các triều đại Trung Quốc

Với bề dày hơn 5000 năm lịch sử, Trung Quốc sở hữu nền văn hóa phục sức phong phú bậc nhất châu Á. Trang phục truyền thống Trung Quốc không chỉ đơn thuần là y phục, mà còn là tấm gương phản chiếu đời sống xã hội, giai tầng và triết lý nhân sinh qua từng thời kỳ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá hơn 15 loại trang phục tiêu biểu từ Hán Phục, Sườn Xám cho đến Đường Phục, phản ánh nét đẹp và tinh hoa văn hóa qua các triều đại lịch sử Trung Hoa.

2. Tổng quan về đặc điểm của trang phục truyền thống Trung Quốc

Trang phục truyền thống Trung Quốc mang nhiều đặc trưng nổi bật, phản ánh rõ nét văn hóa và xã hội qua hàng nghìn năm lịch sử. Về phom dáng, đa phần rộng rãi, cắt thẳng, tạo sự cân đối và thoải mái cho người mặc. Màu sắc cũng mang ý nghĩa biểu tượng: đỏ, vàng dành cho hoàng gia, trong khi xanh, đen, trắng phổ biến ở thường dân.

Chất liệu sử dụng đa dạng từ lanh, gai đến lụa, trong đó lụa được xem là đỉnh cao của sự sang trọng. Sự khác biệt về giới tính thể hiện rõ, với trang phục nữ đa dạng, cầu kỳ hơn so với sự đơn giản của nam giới. Đặc biệt, mỗi bộ y phục đều mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc, thể hiện địa vị, tư tưởng và sự phân cấp xã hội trong từng triều đại.

3. 15+ loại trang phục truyền thống Trung Quốc theo triều đại

3.1 Thời Hạ (2070 – 1600 TCN)

Trang phục thời Hạ được xem là bước khởi đầu của y phục Trung Hoa. Bộ đồ gồm áo đen (tượng trưng cho bầu trời) và quần vàng (tượng trưng cho đất), thể hiện quan niệm hòa hợp trời – đất theo triết lý phong thủy cổ đại.

3.2 Thời Chu (1046 – 256 TCN)

Trang phục thời Chu phát triển thành hệ thống lễ phục “áo trên, váy dưới”. Điểm nhấn là mũ miện phân biệt địa vị xã hội và các phụ kiện ngọc bội, thắt lưng gắn liền với địa vị quý tộc. Đây là giai đoạn đặt nền móng cho văn hóa lễ nghi truyền thống Trung Quốc.

3.3 Thời Tần (221 – 206 TCN)

Nhà Tần áp dụng quy định nghiêm ngặt trong phục sức. Quân phục gồm giáp cá cho tướng lĩnh và giáp bản nhỏ cho binh sĩ. Thường dân chỉ được mặc vải gai màu trắng, trong khi giới quý tộc được phép mặc lụa và trang phục có hoa văn tinh xảo.

3.4 Thời Hán (206 TCN – 220 SCN) – Hán Phục (Hanfu)

Hán phục là trang phục truyền thống nổi tiếng nhất, với cổ áo bắt chéo, vạt phải đè trái, áo rộng tay dài và váy dài. Hanfu không chỉ phổ biến trong triều Hán mà còn ảnh hưởng mạnh đến Hanbok của Hàn Quốc và Kimono của Nhật Bản, trở thành biểu tượng văn hóa Đông Á.

3.5 Thời Đường (618 – 907)

Trang phục triều Đường được xem là đỉnh cao phồn hoa và phóng khoáng. Nữ giới mặc áo trễ vai, váy eo cao, khăn lụa mềm mại, tôn lên vẻ quyến rũ. Nam giới phổ biến với áo bào cổ tròn, hoa văn chịu ảnh hưởng từ Trung Á, thể hiện tinh thần giao lưu văn hóa rộng mở.

3.6 Thời Tống (960 – 1279)

Trang phục thời Tống mang phong cách thanh nhã, kín đáo. Phụ nữ mặc áo yếm, váy trăm nếp, gam màu chủ đạo là xanh nhạt, hồng sen và trắng. Nam giới mặc áo giao lĩnh, thể hiện phong cách giản dị nhưng lịch lãm.

3.7 Thời Nguyên (1271 – 1368)

Dưới sự cai trị của người Mông Cổ, trang phục thời Nguyên thể hiện sự giao thoa. Điểm nổi bật là áo cưỡi ngựa, mũ chóp cao dành cho quý tộc. Lụa thêu chỉ vàng trở thành chất liệu đặc trưng. Ngoài ra, phụ kiện vân kiên (cổ áo tròn) ra đời và ảnh hưởng đến các triều đại sau.

3.8 Thời Minh (1368 – 1644)

Triều Minh khôi phục và phát triển Hán phục. Nữ giới thường mặc áo ngắn cổ đứng kết hợp váy mã diện xếp ly tinh tế. Nam giới và quan lại mặc áo có bổ tử để phân cấp địa vị. Trang phục thời Minh phản ánh sự phân tầng xã hội và nghệ thuật dệt may tinh xảo.

3.9 Thời Thanh (1636 – 1912)

Ảnh hưởng từ văn hóa Mãn Châu, trang phục triều Thanh đặc trưng bởi áo bào tay cong, cổ cao kín đáo. Sườn xám sơ khai xuất hiện, kết hợp viền gấm nhiều lớp. Hoàng tộc mặc long bào và phẩm phục gắn bổ tử để phân định quyền lực.

3.10 Thời Dân Quốc (1912 – 1949)

• Sườn xám (Qipao): ôm sát cơ thể, tôn dáng, trở thành biểu tượng nữ quyền và sự thanh lịch.
• Trang phục Trung Sơn: còn gọi là bộ đồ Mao, kết hợp giữa nét truyền thống và ảnh hưởng phương Tây, thường được mặc trong các dịp trọng đại.

3.11 Các loại trang phục khác

• Đường phục: áo choàng cài cúc, dùng trong lễ hội, ngày Tết, đám cưới.
• Mã Quái – Trường Bào: áo cổ tròn, tay hẹp, xẻ giữa, thể hiện sự tiện lợi nhưng vẫn trang trọng.

4. Ảnh hưởng của trang phục cổ truyền đến văn hóa hiện đại

1. Điện ảnh và giải trí

Trang phục cổ trang Trung Quốc là nguồn cảm hứng lớn cho phim ảnh, truyền hình và sân khấu. Những bộ phim cổ trang nổi tiếng đã góp phần phục hưng Hán phục, sườn xám, Đường phục trong đời sống hiện đại. Nhiều bạn trẻ tham gia cosplay, chụp ảnh cưới hay lễ hội văn hóa với trang phục cổ trang để kết nối với lịch sử.

2. Thời trang đương đại

Các thương hiệu thời trang quốc tế như Gucci, Dior thường lấy cảm hứng từ họa tiết mây cuộn, thắt nút, tranh Đôn Hoàng. Trong nước, Heaven Gaia đã gây ấn tượng mạnh với bộ sưu tập dựa trên tranh tường Đôn Hoàng kết hợp kỹ thuật may hiện đại. Điều này chứng minh trang phục cổ truyền không hề lỗi thời mà còn là xu hướng sáng tạo mới.

3. Du lịch văn hóa

Nhiều điểm du lịch ở Trung Quốc phát triển dịch vụ thuê Hanfu và Qipao để khách trải nghiệm. Đây là hoạt động vừa giúp du khách hiểu hơn về văn hóa, vừa thúc đẩy ngành du lịch và kinh tế địa phương. Những “thành phố Hán phục” như Tây An, Hàng Châu đã trở thành điểm đến hút khách nhờ loại hình trải nghiệm này.

4. Giáo dục và nghiên cứu

Các trường đại học và học viện thời trang mở chuyên ngành nghiên cứu trang phục truyền thống, kết hợp công nghệ hiện đại để khôi phục các mẫu cổ. Bảo tàng Lụa Trung Quốc tổ chức nhiều hoạt động giáo dục, giúp thế hệ trẻ hiểu và gìn giữ di sản y phục dân tộc.

5. Sáng tạo số và công nghệ

Công nghệ số đưa trang phục cổ trang vào game online, phim 3D, sản phẩm kỹ thuật số. Ví dụ, Tencent hợp tác với Viện Nghiên cứu Đôn Hoàng để đưa phục trang cổ vào trò chơi Vương Giả Vinh Diệu. Các dự án số hóa 3D long bào triều Thanh cũng được áp dụng trong nghiên cứu và trưng bày.

6. Nghề thủ công truyền thống

Các kỹ nghệ may, thêu và dệt như thêu Tô Châu, vải Vân Cẩm Nam Kinh đã được công nhận là di sản phi vật thể quốc gia. Số người kế thừa và phát triển những nghề này ngày càng tăng, góp phần bảo tồn tinh hoa văn hóa phục sức Trung Hoa.

Trang phục truyền thống Trung Quốc không chỉ là lớp áo của quá khứ mà còn là di sản văn hóa sống động, phản ánh tư tưởng, thẩm mỹ và đời sống xã hội qua hàng nghìn năm lịch sử. Từ Hán phục, Sườn xám, Đường phục, Trường Bào cho đến những trang phục thời Hạ, Chu, Tần, Hán hay Minh – Thanh, mỗi bộ y phục đều kể một câu chuyện về thời đại mà nó tồn tại.

Ngày nay, trang phục cổ truyền vẫn giữ sức sống mạnh mẽ, xuất hiện trong điện ảnh, thời trang, du lịch, giáo dục và công nghệ số, góp phần lan tỏa tinh hoa văn hóa Trung Hoa ra toàn thế giới.

👉 Nếu bạn yêu thích văn hóa cổ truyền, hãy thử một lần trải nghiệm Hanfu hay Qipao, để cảm nhận sự giao thoa giữa lịch sử và hiện đại, cũng như vẻ đẹp bất tận của trang phục truyền thống Trung Quốc.