Trong những năm gần đây, tiếng Trung đang dần trở thành một trong những ngôn ngữ được người Việt quan tâm và theo học nhiều nhất. Không chỉ mở ra cơ hội việc làm trong các lĩnh vực như thương mại, du lịch, biên phiên dịch hay làm việc với các doanh nghiệp Trung Quốc – Đài Loan, tiếng Trung còn giúp người học tiếp cận sâu hơn với văn hóa, phim ảnh và các nền tảng giải trí Hoa ngữ đang phát triển mạnh.
Tuy nhiên, trên hành trình chinh phục ngôn ngữ này, top 5 lỗi sai người học tiếng Trung thường dễ mắc phải. Những lỗi này tưởng như nhỏ nhưng lại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tiếp thu, ghi nhớ và ứng dụng thực tế, khiến người học dễ nản, học trước quên sau hoặc mãi không thấy tiến bộ.
Vì vậy, việc nhận diện sớm những sai lầm phổ biến sẽ giúp bạn đi đúng hướng ngay từ đầu và tiết kiệm rất nhiều thời gian. Trong bài viết này, hãy cùng điểm qua 5 lỗi sai điển hình mà người mới học tiếng Trung thường gặp nhất, kèm theo các giải pháp khắc phục hiệu quả.
1. 5 lỗi sai người học tiếng Trung mắc phải: Chỉ học pinyin (phiên âm)
Đây là một trong những lỗi phổ biến nhất mà người mới học tiếng Trung thường mắc phải. Do pinyin (phiên âm la-tinh) dễ đọc, dễ ghi nhớ hơn chữ Hán nên nhiều người có xu hướng chỉ học pinyin mà bỏ qua việc học mặt chữ. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào pinyin, bạn sẽ không thể phân biệt được các từ đồng âm – vốn rất phổ biến trong tiếng Trung.
Ví dụ: âm “shi” có thể là 是 (là), 事 (việc), 市 (thành phố), 师 (thầy), 十 (mười)… Nếu không học chữ Hán, bạn sẽ không thể hiểu chính xác ngữ nghĩa, nhất là trong văn viết hoặc giao tiếp chuyên ngành.
Ngoài ra, việc không học chữ Hán còn khiến bạn không đọc được sách, báo, tài liệu gốc và gần như không thể viết tiếng Trung một cách chính xác. Đây là một trở ngại lớn nếu bạn muốn học lên cao hơn, thi chứng chỉ HSK hoặc sử dụng tiếng Trung trong công việc.
👉 Giải pháp: Ngay từ đầu, bạn nên học song song pinyin – chữ Hán – nghĩa tiếng Việt để tạo liên kết ghi nhớ bền vững. Khi học một từ mới, hãy luôn ghi nhớ 3 phần:
Ví dụ:
- 吃 [chī] – ăn
- 学生 [xuésheng] – học sinh
Bạn có thể sử dụng flashcard ba cột hoặc ứng dụng như Pleco, Hack Chinese, Skritter để hỗ trợ học chữ Hán hiệu quả. Ngoài ra, luyện viết mỗi ngày từ 3–5 chữ sẽ giúp bạn ghi nhớ lâu và hiểu rõ hơn về cấu tạo chữ.
2. Học từ đơn lẻ, không học theo cụm hoặc ngữ cảnh
Một sai lầm khá phổ biến khác ở người mới học tiếng Trung là chỉ học từ vựng đơn lẻ, không gắn từ với cụm từ, mẫu câu hay ngữ cảnh sử dụng thực tế. Việc này khiến từ vựng trở thành những mảnh rời rạc, khó nhớ lâu và rất khó ứng dụng khi giao tiếp. Ví dụ, bạn có thể biết từ “吃” (chī – ăn), nhưng nếu không học theo cụm như “吃饭” (ăn cơm), “吃饱” (ăn no), hay “好吃” (ngon), bạn sẽ gặp khó khăn trong việc nói hoặc nghe hiểu người bản xứ.
Việc học từ đơn rời rạc còn khiến bạn dễ dịch word-by-word theo kiểu tiếng Việt, dẫn đến câu sai cấu trúc hoặc thiếu tự nhiên. Ngoài ra, trong tiếng Trung có rất nhiều từ ghép cố định và thành ngữ, nếu không học theo cụm, bạn sẽ bỏ lỡ rất nhiều điểm hay và thực tế của ngôn ngữ này.
Giải pháp: Khi học từ mới, hãy luôn học kèm theo cụm từ hoặc mẫu câu phổ biến. Ví dụ:
- 学习 [xuéxí] – học tập → 我在学习中文 (Tôi đang học tiếng Trung)
- 喜欢 [xǐhuān] – thích → 我喜欢看电影 (Tôi thích xem phim)
Bạn cũng có thể ghi nhớ bằng cách xem ví dụ trong từ điển song ngữ, hoặc học từ qua đoạn hội thoại, clip giao tiếp thực tế. Cách này giúp bạn hiểu rõ ngữ cảnh sử dụng, tăng khả năng phản xạ và giảm thời gian suy nghĩ khi nói tiếng Trung.
3. Không luyện nghe – nói sớm
Nhiều người mới học tiếng Trung thường chỉ tập trung vào học từ vựng, ngữ pháp, đọc và viết, mà bỏ qua kỹ năng nghe – nói. Một phần do tâm lý ngại phát âm sai, sợ nói không đúng thanh điệu, phần khác vì nghĩ rằng “học chắc kiến thức đã rồi mới luyện giao tiếp”. Tuy nhiên, việc trì hoãn luyện nghe – nói lại chính là lý do khiến bạn thiếu phản xạ, nói kém tự nhiên, và gặp khó khăn khi giao tiếp thực tế.
Thực tế cho thấy, tiếng Trung là ngôn ngữ có thanh điệu và âm tiết đặc biệt, nếu không luyện nghe từ sớm, bạn sẽ khó phân biệt các từ gần giống nhau như:
- mā (妈 – mẹ)
- mǎ (马 – ngựa)
- mà (骂 – mắng)
- ma (吗 – trợ từ nghi vấn)
Việc không luyện nói cũng khiến bạn không dám mở miệng, dễ rơi vào tình trạng “hiểu mà không nói được”, hoặc “dịch trong đầu quá lâu” khi giao tiếp.
Giải pháp: Ngay từ tuần đầu tiên, hãy tập thói quen nghe tiếng Trung mỗi ngày, dù chỉ 5–10 phút. Bạn có thể chọn:
- Clip luyện giao tiếp đơn giản trên YouTube
- Bài nghe HSK 1 có phụ đề
- App như Duolingo, ChineseSkill hoặc LingoDeer
Với kỹ năng nói, bạn nên tập nói trước gương, ghi âm giọng nói, hoặc học theo video có phụ đề pinyin để bắt chước cách phát âm. Ngoài ra, nếu có bạn đồng hành hoặc nhóm học online, hãy luyện nói theo chủ đề đơn giản như: giới thiệu bản thân, hỏi đường, gọi món…
4. Không nắm chắc bộ thủ – quy tắc viết chữ
Một sai lầm “âm thầm” nhưng ảnh hưởng lâu dài đến việc học tiếng Trung, đó là không học bộ thủ và quy tắc viết chữ Hán ngay từ đầu. Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần nhớ mặt chữ là đủ, không cần quan tâm đến các bộ cấu tạo bên trong hay thứ tự nét viết. Tuy nhiên, chữ Hán không giống như chữ cái Latinh – mỗi chữ là một cấu trúc có quy tắc và ý nghĩa riêng, được tạo thành từ các bộ thủ (部首).
Việc không học bộ thủ sẽ khiến bạn:
- Khó đoán nghĩa chữ mới
- Không thể tra từ điển nếu không biết cách viết
- Không hiểu được mối liên kết giữa các chữ Hán
Ngoài ra, nếu viết sai thứ tự nét (ví dụ: viết từ dưới lên, phải sang trái, v.v.), bạn sẽ:
- Viết chữ không đều, mất thẩm mỹ
- Gặp khó khăn khi học viết nâng cao hoặc thi chứng chỉ HSK
Giải pháp: Hãy bắt đầu bằng việc làm quen với khoảng 50 bộ thủ cơ bản – những bộ xuất hiện thường xuyên nhất trong trình độ sơ cấp (HSK 1–2). Khi học một chữ mới, đừng chỉ nhớ nghĩa, mà hãy nhìn xem nó được ghép từ bộ gì và có quy luật nào.
Ví dụ:
- 字 (zì – chữ): gồm 宀 (mái nhà) + 子 (con)
- 好 (hǎo – tốt): gồm 女 (phụ nữ) + 子 (con)
Song song đó, bạn nên học quy tắc viết chuẩn như:
- Viết từ trái sang phải
- Viết từ trên xuống dưới
- Nét ngang trước nét dọc
- Nét sổ chính viết sau cùng
5. Học không có lộ trình rõ ràng
Một lỗi sai phổ biến mà rất nhiều người mới học tiếng Trung gặp phải, đó là không xác định lộ trình học cụ thể ngay từ đầu. Họ thường học theo cảm hứng – hôm nay học từ vựng, ngày mai nhảy sang ngữ pháp, tuần sau lại chuyển sang học nghe hoặc viết… Sự thiếu định hướng này không chỉ khiến người học bị rối, mà còn dẫn đến việc học mãi không tiến bộ, học trước quên sau và dễ nản sau vài tuần hoặc vài tháng.
Thêm vào đó, không ít người chọn sai tài liệu, hoặc theo học những giáo trình quá khó/không phù hợp với trình độ hiện tại, dẫn đến tình trạng học sai ngay từ nền tảng.
Giải pháp: Hãy bắt đầu với một lộ trình rõ ràng, phù hợp với trình độ “mới bắt đầu”, chẳng hạn:
- Tuần 1–2: Làm quen với pinyin, thanh điệu, luyện phát âm cơ bản
- Tuần 3–4: Học từ vựng HSK 1 + mẫu câu cơ bản
- Tháng 2 trở đi: Kết hợp nghe – nói – đọc – viết theo chủ đề
- Học theo giáo trình chuẩn như:
- Giáo trình Hán ngữ (6 quyển)
- 301 Câu đàm thoại tiếng Hoa
- HSK Standard Cours
Ngoài ra, bạn nên chia nhỏ mục tiêu theo tuần, theo tháng và theo kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết), có thể theo dõi bằng checklist hoặc ứng dụng nhắc học để duy trì đều đặn. Một lộ trình đúng sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, học đúng trọng tâm và có động lực duy trì lâu dài.
Đến đây, bạn đã cùng mình đi qua 5 lỗi sai điển hình mà người mới học tiếng Trung thường gặp nhất, từ học lệch pinyin đến thiếu định hướng học tập. Nếu tránh được các lỗi trên và bắt đầu với một phương pháp đúng đắn, bạn sẽ học tiếng Trung hiệu quả hơn rất nhiều – dù là để giao tiếp, du học, hay phát triển công việc sau này.
